Σπερμοδιάγραμμα
Σε ένα πλήρες σπερμοδιάγραμμα που πραγματοποιείται από εξειδικευμένο εμβρυολόγο, εξετάζονται αρκετές παράμετροι του σπέρματος σύμφωνα με τα τελευταία κριτήρια του παγκόσμιου οργανισμού υγείας WHO, με σημαντικότερες τις:
Αριθμό σπερματοζωαρίων ανά ml (φυσιολογική τιμή πάνω από 15.000.000/ml)
Κινητικότητα σπερματοζωαρίων (ταχεία προωθητική κίνηση ή επιτόπια τουλάχιστον 32%)
Μορφολογία (ποσοστό φυσιολογικών μορφών – Κριτήρια κατά Krüger – τουλάχιστον 4%)
Σε κάποιες λίγες περιπτώσεις παρατηρείται παντελής απουσία σπερματοζωαρίων κατά την ανάλυση σπέρματος (αζωοσπερμία). Αυτό μπορεί να συμβαίνει είτε γιατί υπάρχει κάποιο εμπόδιο στην επιδιδυμίδα ή γιατί υπάρχει πρόβλημα στην παραγωγή σπερματοζωαρίων.
Η εξέταση του σπέρματος , το οποίο έχει ληφθεί με αυνανισμό, αρχίζει στο εμβρυολογικό εργαστήριο 30 λεπτά μετά την εκσπερμάτιση. Πριν από τη λήψη του δείγματος συνιστάται αποχή 2-4 ημερών. Αν το δείγμα δεν παραχθεί στο εργαστήριο, θα πρέπει να μεταφερθεί προστατευμένο από το κρύο (έχοντάς το κοντά στο σώμα), και να παραδοθεί στο εμβρυολογικό εργαστήριο το προτιμότερο μέσα σε 30 λεπτά, αλλά το αργότερο σε μία ώρα από την εκσπερμάτιση.
Εξέταση κατακερματισμού DNA σπέρματος
Ο κατακερματισμός του DNA του σπέρματος (DNA sperm fragmentation) είναι μία σχετικά νέα εξέταση που μας δίνει επιπλέον πληροφορίες σχετικά με την ποιότητα του σπέρματος συγκριτικά με ένα απλό σπερμοδιάγραμμα. Το γενετικό υλικό του σπέρματος είναι γνωστό ότι συμβάλλει κατά το ήμισυ στο γενετικό υλικό των απογόνων και μελέτες έδειξαν πως η πατρική επίδραση ευθύνεται σημαντικά για επαναλαμβανόμενες αποτυχημένες προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Γνωρίζουμε ότι η ποιότητα του σπέρματος εξαρτάται και από τη κατάτμηση-κατακερματισμό του DNA των σπερματοζωαρίων. Αυξημένα ποσοστά κατάτμησης είναι πιο συνήθη σε ολιγοσπερμικά δείγματα, αλλά μπορεί να είναι παρόντα και σε άντρες που έχουν φυσιολογικές όλες τις παραμέτρους στο απλό σπερμοδιάγραμμα. Όταν το ποσοστό κατακερματισμού του DNA ξεπερνάει την τιμή του 30%, τότε το σπέρμα μπορεί να ευθύνεται για τη μη ανάπτυξη των εμβρύων πέρα της 3ης μέρας, τη μη επίτευξη εγκυμοσύνης ή και την αποβολή του εμβρύου, γεγονός που αποτελεί ένα επιπλέον αίτιο ανδρικής υπογονιμότητας, για αυτό και ο γιατρός θα σας συστήσει πότε θα πρέπει να διενεργηθεί αυτή η επιπλέον εξέταση του σπέρματος.
Στις περιπτώσεις όπου ο κατακερματισμός του DNA στο σπέρμα προκύπτει από το οξειδωτικό στρες, η αλλαγή του τρόπου ζωής και της διατροφής μπορεί να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του φαινόμενου σε κάποια περιστατικά. Σύμπλεγμα βιταμινών που έχουν αντιοξειδωτική δράση και πρόσληψη τροφών (πχ λαχανικά, ξηροί καρποί, κόκκινο κρασί) πλούσιων σε αντιοξειδωτικές ουσίες, όπως και η θεραπεία φλεγμονών, συμβάλλουν προς αυτή την κατεύθυνση. Γι’ αυτό και ύστερα από τη συγκεκριμένη αγωγή, είναι καλό να επαναλαμβάνεται η εξέταση εάν χρειάζεται.
Σε περιπτώσεις αζωοσπερμίας μετά από τον ενδεδειγμένο απεικονιστικό και ορμονικό έλεγχο που θα προτείνει ο ιατρός, καθώς και σε περιπτώσεις αυξημένου ποσοστού κατακερματισμού DNA, μπορεί να συστηθεί η διενέργεια βιοψίας όρχεων (TESE) ώστε να ληφθεί δείγμα σπέρματος που θα χρησιμοποιηθεί για την γονιμοποίηση των ωαρίων που θα συλλεγούν με την μέθοδο της εξωσωματικής γονιμοποίησης.